«Մենք առաջարկել ենք տարբերակ. կընդունվի՞, շատ լավ, չի՞ ընդունվի, աշխարհի վերջը չէ բոլորովին»

«Իրատեսի» հարցերին պատասխանում է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆԸ:

-Անցած տասը տարում ի՞նչ է փոխվել մեր կյանքում, որ պիտի Սահմանադրությունը փոխվի:
-Սահմանադրության փոփոխություն նախաձեռնելու համար բոլորովին պարտադիր չէ, որ բազմաթիվ այլ փոփոխություններ արդեն կատարված լինեն: Կարևորը առաջին քայլն է: Որ 1995-ին ընդունված անկախ Հայաստանի Սահմանադրությունից հետո շատ փոփոխություններ են եղել, անժխտելի է: 2005-ին կատարված փոփոխությունները, թերևս, կյանքում չկիրառվեցին, որովհետև երկու-երեք հոգու համար էին արված՝ հասկանալի նպատակով: Այսօր առաջարկվողը ոչ թե փոփոխություններ են, այլ բարեփոխումներ: Ներկայացված նախագիծը հասանելի է բոլորին, ինքներդ էլ կարող եք համոզվել, որ այդպես է:
-Ինչո՞վ պիտի համոզվեմ:
-Անկախ Հայաստանի քաղաքական դաշտում գործող լուրջ կամ երկրորդական նշանակություն ունեցող քաղաքական ուժերի նախընտրական գրեթե բոլոր ծրագրերում Հայաստանի ապագան խորհրդարանական կառավարումն է որակված: Մենք փորձում ենք իրականացնել բազմաթիվ քաղաքական ուժերի «մանկության կապույտ երազանքը»՝ փոխել կառավարման համակարգը՝ կիսանախագահականից անցում կատարել խորհրդարանականի:
-Խորհրդարանական կառավարումը հաստատ ՀՀԿ-ի «մանկության կապույտ երազանքը» չէր, բայց երբ փորձում է մյուսներինը կատարել, ինչո՞վ եք բացատրում, որ նրանք հրաժարվում են իրենց «մանկության կապույտ երազանքից»:
-ՀՀԿ-ն փորձում է իրականացնել ոչ թե ուրիշների «մանկության երազանքները», այլ, լինելով ծանրակշիռ քաղաքական ուժ, որ անցել է երկար քաղաքական ճանապարհ, իր ուսերին կրելով իշխանության պատասխանատվությունը և հաճույքները, եզրահանգել է, որ եթե այս պահին չգնանք համակարգային այս փոփոխությանը, առնվազն տասը տարով կհետաձգվեն մեր երկրին անհրաժեշտ բարեփոխումները: Այդ պատճառով ՀՀԿ-ն և կուսակցության նախագահը գնում են այս քայլին՝ վստահ, որ այն չի վերածվելու ճակատամարտի, և հույսով, որ այդ փոփոխություններին կողմ կլինի հասարակության ճնշող մեծամասնությունը: Մենք ներկայացնում ենք քաղաքական համակարգի զարգացման ու երկրի առաջընթացի տարբերակ, որը, համոզված ենք, շատ կարևոր է երկրի ու այս պահի համար: Եվ ուզում ենք, որ հասարակության բոլոր շերտերը մասնակից լինեն գործընթացին, այդ պատճառով էլ ՀՀԿ ու ՀՀ նախագահը և մենք բոլորս առաջարկում ենք քաղաքական ու հասարակական բոլոր ուժերին մասնակցել քննարկումներին, ասել իրենց կարծիքը, բայց՝ փաստարկված: Մենք չենք ուզում, որ դա լինի պատերի տակի խոսակցություն՝ քանի որ ՀՀԿ-ն է առաջարկում, ուրեմն վատն է, մենք պիտի դուրս գանք նեգատիվիզմից, որ տեսնենք՝ ի՞նչ կա քննարկելու: Մեր նպատակն է նախագիծը առողջ վերաբերմունքի դաշտում քննարկել, այնպես չէ, որ մենք դուռ ու լուսամուտ կոտրելով՝ փոփոխություններ ենք պարտադրում: Բոլորովին: Այսօր գործող Սահմանադրությունը ամենից շատ մեզ է ձեռնտու:
-ՀՀԿ-ի իշխանությունը պահելո՞ւ համար:
-Տեսնո՞ւմ եք, Դուք էլ տրաֆարետային մեղադրանքներին եք տուրք տալիս՝ ՀՀԿ-ն ուզում է վերարտադրվել ու այդ նպատակով է փոխում Սահմանադրությունը: Միֆ է: Մենք, իհարկե, ուզում ենք մնալ իշխանություն, բայց բազմաթիվ այլ ճանապարհներ կան, որոնց քաջատեղյակ ենք:
-Միջին վիճակագրական հայի համար ի՞նչ տարբերություն՝ նախագահակա՞ն կառավարում է, կիսանախագահակա՞ն, խորհրդարանակա՞ն: Ինչո՞ւ պիտի գնա հանրաքվեի ու ինչո՞ւ պիտի հենց «այո» ասի:
-Լայն հասարակական-քաղաքական կոնսոլիդացիան կարևոր է, որովհետև մենք ոչ թե ինչ-որ օրենք ենք փոխում, այլ երկրի Հիմնական օրենքը, որից ածանցվում են մյուս օրենքները, երկրի կառավարման համակարգը: Եթե հասարակությունը դա չընդունի, նշանակում է՝ ոչ թե հասարակությունը դեմ է, այլ մենք բավարար չենք բացատրել, չենք հիմնավորել և չենք ներկայացրել բոլոր դրական կողմերը: Դժվար աշխատանք է, բայց գերկարևոր ու անհրաժեշտ:
-Եթե բազմակուսակցական համակարգը կայացած չէ, իսկ դա բացատրել ու հիմնավորել պետք չէ, խորհրդարանական կառավարումը հնարավո՞ր է ու արդյունավե՞տ:
-Բազմակուսակցական համակարգը մասամբ է կայացած: Առաջարկվող փոփոխությունները խնդիր ունեն նաև նպաստելու համակարգի կայացմանը՝ բարձրացնելով քաղաքական ուժերի դերակատարությունը քաղաքական գործընթացներում: Բոլոր քաղաքական ուժերը, որ խորհրդարան կանցնեն փոփոխված Սահմանադրության դեպքում, վստահ եղեք, որ կլինեն նոր դիմագծով, նոր ասելիքով ու նոր շնչով: Բնականաբար կապահովվի շարունակականությունը, բայց մեզնից սկսած՝ խորհրդարան վերադարձող ուժերը պիտի վերափոխվեն: Երբ վերափոխում ենք երկրի Հիմնական օրենքը, չենք կարող նույն դեմքերով, նույն մտքերով, նույն տրամաբանությամբ գործել: Փոփոխությունները առաջին հերթին պիտի ինքներս մեզնից սկսենք: Դա վերաբերում է յուրաքանչյուր քաղաքական ուժի:
-Կայուն խորհրդարանական մեծամասնության հոդվածը նախագծում չի՞ նշանակում, որ բոլոր կուսակցությունները դատապարտված են նույն ոգով օրինագծեր դակել:
-Կայուն խորհրդարանական մեծամասնության դրույթը չպատկերացնելով՝ կանխատրամադրված դեմ խոսելը նշանակում է առաջնորդվել մեկ վարկածով՝ ՀՀԿ-ն հաստատ հաղթելու է, իրենք հաստատ չեն հաղթելու, լավագույն դեպքում, փոքրամասնություն են լինելու խորհրդարանում, ուրեմն չպետք է թույլ տալ, որ այդպես լինի:
-Իրատեսական չէ՞:
-Իրատեսական է, իհարկե, բայց ի սկզբանե պարտվողի հոգեբանություն է: Երբ հոգուդ խորքում գիտես, որ պարտվելու ես, ավելի լավ կլինի չմասնակցես կամ ուժերդ հավաքես, դաշնակիցներ գտնես ու մասնակցես, բայց՝ հաղթելու տրամադրվածությամբ ու տրամաբանությամբ: Սահմանադրական փոփոխություններով մենք գնում ենք քաղաքական ուժերի դերը բարձրացնող խորհրդարանի: Ձեզ դո՞ւր է գալիս այսօրվա խորհրդարանը: Մենք այսօր ունենք անդեմ, անդիմագիծ ու ցայտնոտի մեջ գտնվող քաղաքական ուժեր, խորհրդարանական կառավարման դեպքում կունենանք ավելի ծանրակշիռ, իրենց ասելիքը գիտակցող, ոչ թե իրադարձային հայտարարություններ անող ուժեր:
-Որտեղի՞ց են այդ ուժերը ի հայտ գալու:
-Արդարադատության նախարարությունում քանի՞ կուսակցություն է գրանցված, թող դրսևորեն իրենց հնարավորությունները, մասնակցեն ընտրություններին ու եթե հաղթահարեն կուսակցությունների համար հինգ, դաշինքների համար յոթ տոկոսի շեմը ու դառնան խորհրդարանական կուսակցություն, կմասնակցեն երկրի կառավարմանը:
-Խորհրդարանական կառավարման մոդելով տասնյակ երկրներ կան, որտեղ նախագահին ընտրում են պատգամավորները, նրանց լիազորությունները պակա՞ս են, ի՞նչ է ավելացնում ընտրիչների ինստիտուտը:
-Եթե առաջարկված փոփոխություններում լիներ, որ նախագահին ընտրում է միայն խորհրդարանը, վստահաբար լինելու էր հակընդդեմ կարծիք, թե ինչո՞ւ միայն խորհրդարանը, ժողովրդին ինչո՞ւ եք անտեսել: Որպեսզի չլինեն նման հայտարարություններ, մենք ասում ենք՝ խորհրդարան և ժողովուրդ՝ ՏԻՄ-ի միջոցով: Մենք ասում ենք՝ հավաքվում եք համայնքով, ընտրում եք մեկին և ուղարկում եք պատգամավորների հետ միասին նախագահ ընտրելու:
-ՏԻՄ-երում հիմնականում ներկայացված է ՀՀԿ-ն, ուստի ստացվում է, որ նորից ՀՀԿ-ն է ընտրում նախագահ՝ ՏԻՄ-երի ձայները հավելած:
-Դա՞ էլ է մեր մեղքը, թող քաղաքական մյուս ուժերը մասնակցեն ՏԻՄ ընտրություններին, հաղթեն, իրենց ընտրիչներին ուղարկեն:
-Սահմանադրական բարեփոխումներից հետո երաշխիքներ կա՞ն, որ ընտրությունները Հայաստանում ազատ, արդար ու թափանցիկ են լինելու:
-Ընտրությունների ազատ, արդար, թափանցիկ անցկացնելու երաշխիք պիտի լինեն ոչ միայն սահմանադրական բարեփոխումները: Մեր հասարակության մի հատվածը համոզված է, որ ընտրություններն այդպես էլ անցնում են, մի հատվածը համոզված է, որ այդպես չէ, երրորդ հատվածն անտարբեր է, մի ուրիշ հատված մտածում է՝ ո՞ւմ են պետք ընտրություններն ընդհանրապես: Դա նորմալ է, հասարակությունը բազմաշերտ է ու բազմակարծիք, տարակարծությունները հասկանալի են: Որ սահմանադրական փոփոխություններից հետո մենք կունենանք ավելի լուրջ դերակատարում ունեցող քաղաքական ուժեր, միանշանակ է, որովհետև քաղաքական ուժերն արդեն կփորձեն վերանայել իրենց կադրային բազան, ցուցակները, այն գործիչների ցանկը, ում պատրաստվում են խորհրդարան ուղարկել:
-Ինչո՞ւ է ՀԱԿ-ը ՀՀԿ-ին մեղադրում գենսեկության ինստիտուտը վերականգնելու մեջ:
-Իսկ ՀԱԿ-ը, մեղադրելուց բացի, ի՞նչ է անում ուրիշ: Մեզ մեղադրելուց առաջ չէր խանգարի, որ ՀԱԿ-ը ինքն իրենից սկսեր, պարզեր՝ որտեղից եկավ, ինչ է անում, ուր է գնում, ընդհանրապես՝ ի՞նչ նպատակ ունի:
-Ինչո՞ւ է հասարակությունը հիմքում անտարբեր՝ դատելով հուլիսյան արձագանքներից:
-Ճիշտ չէ Ձեր գնահատականը, մի մոռացեք՝ ամառ է, արձակուրդ, շոգ, շատ շոգ, նույնիսկ այս իրավիճակում շատ էլ ակտիվ են, էլեկտրոնային ու տպագիր մամուլի, հեռուստատեսության թիվ մեկ թեման սահմանադրական փոփոխություններն են: Իհարկե, նաև սահմանային միջադեպերը: Դա անտարբերությո՞ւն է: Ինչո՞ւ է ինչ-որ մեկն ավելի ակտիվ, մյուսը՝ պասիվ, ընթացքում ջրերը կպարզվեն՝ ակտիվության էլ, պասիվության էլ բացատրությունը կա: Վստահաբար՝ ընթացքը շատ ակտիվ է, սեպտեմբերից ավելի կակտիվանա, որովհետև հոկտեմբերի 15-ին արդեն առաջարկությունների փաթեթը պիտի ներկայացվի: Իմ հորդորն է՝ ովքեր ասելիք, առաջարկներ ունեն, բարձրաձայնեն ոչ թե պատերի տակ, չարախոսելով ու չարախնդալով, այլ գրավոր, աշխատանքային խմբին: Այսօր հրապարակում եղածը վերջնական տեքստ չէ, անբեկանելի չէ, փոփոխությունների պատրաստ ու սպասող տարբերակ է:
-2015-ի ամառը ինչո՞վ է հիշվելու:
-Սահմանադրական փոփոխություններն ակտիվ փուլ փոխադրելու մեկնարկով:
-Ո՞ր դեպքում ՀՀԿ-ն կհրաժարվի Սահմանադրության նոր նախագծից:
-Եթե լայն քննարկումներից հետո պարզվի, որ առաջարկված տարբերակը հասարակության մեծամասնության համար ընդունելի չէ:
-Իբրև ՀՀԿ-ական ինչպե՞ս եք ջատագովում սահմանադրական փոփոխությունները, երբ ի սկզբանե ՀՀԿ նախագահն ասել է, որ ինքը դեմ է բարեփոխումներին:
-Այդ մտքից առաջ ու հետո ՀՀ նախագահը բազմաթիվ այլ մտքեր է հայտնել: Հիմնականը, որ երբեք չպիտի մոռացվի, ՀՀ նախագահը հայտարարեց՝ այս փոփոխությունները կիրականանան, եթե հասարակության մեծ մասը կողմ լինի, և սա մեզ համար իդեա ֆիքս չէ, մենք առաջարկել ենք տարբերակ, կընդունվի՞, շատ լավ, չի՞ ընդունվի, աշխարհի վերջը չէ բոլորովին:

Զրուցեց
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ